روند رشد هنر نقاشی كودك از چه زمانی آغاز می شود ؟
به نظر شما آيا زمانی که کودک ما، توان کشیدن خطوط یا اشکال با مفهوم را، توسط مداد، مداد رنگی و یا ابزار مشابه بر روی کاغذ یا هر سطحی پیدا می کند، آغاز هنر تصویر گری اوست؟
طی تحقیقاتی که کارشناسان و محققین هنر کودک انجام داده اند، اولین تجربه ی نقاشی اغلب کودکان از 7 ، 8 ماهگی، هم زمان با در آوردن دندان و تلاش برای نشستن و سپس چهاردست و پا راه رفتن آنها آغاز می شود.
روند نقاشی كودك از 7 تا 18 ماهگی، از زمانی آغاز می شود که کاشفان کوچک ما متوجه شیئی می شوند که خودشان به وجود آورنده ي آن هستند. کودکان هر بار که دستشان را در دهانشان می برند و آن پدیده ی جدید را لمس می کنند،
خیسی و لیزی آب دهان آنقدر برایشان جذاب است که شروع به کشف و شهود در این زمینه می کنند.
آنها ابتدا با انگشت، این ماده ی دوست داشتنی را به سطحی که در نزدیکی آنها باشد انتقال می دهند و وقتی متوجه می شوند که با استفاده از دست و این پدیده ی جدید، نقشی بر روی سطح مقابلشان به وجود آورده اند، ذوق زده شده و کم کم از کف دست هم برای شکل دادن به این اثر هنری استفاده می کنند.
زمانی که کودک اجازه ی غذا خوردن با دست را پیدا می کند، همین تجربه را با مواد غذایی باقی مانده بر روی دستشان و کشیدن آن بر روی لباس و محیط اطرافش، کامل می کند.
وقتی او اولین خطوط ترسیم شده اش را می بیند آنقدر از کارش لذت می برد که با خوشحالی و هیجان و گاهاً با هدف جلب توجه والدین، با کف دست روی اثر هنریش که بر روی میز، داخل بشقاب و یا روی لباسش ترسیم کرده، می کوبد و متوجه می شود با این حرکت، تصاویر دیگری هم می تواند خلق کند که بعد ها، زمانی که اولین قلم را به دست می گیرد از این تجربه استفاده می کند.
این خطوط در هم و ناواضح که با ابزاری غیر از آنچه ما بزرگترها می شناسیم ترسیم می شوند، اولین نقاشی هنرمندانه ی کودک است.
شباهت نقاشي كودك با آثار هنرمندان بزرگ جالب است بدانیم ، بسیاری از هنرمندان نوگرای نقاشی که سعی دارند یک اثر خلاقانه ترسیم نمایند از همین شیوه ی تصویر گری کودکان الهام گرفته و با استفاده از تکنیک های ریختن رنگ روی بوم و پخش کردن آن با دست یا ابزاری غیر از ابزار معمول نقاشی، آثار ازرشمندی خلق نموده اند که در موزه های بزرگ جهان نگهداری می شوند.
در اين روند، پس از اینکه کودک توانایی استفاده از دستش را برای خلق یک اثر کشف می کند، به دنبال ابزار جدیدی برای تاثیر گذاری بر سطوح اطراف خود می گردد.
او هر شی که به دستش می رسد پس از بررسی با دهان به هر سطح نزدیک به خودش می کوبد.
در ابتدا صدای آن شی که توسط خود او تولید شده توجهش را جلب می کند و سپس تاثیر بصری که آن شی بر روی سطح، مثلا میز و یا کاغذ می گذارد برایش جالب می شود.
کودکان از این تجربه در یک سالگی، زمانی که برای اولین بار مداد یا پاستل شمعی در اختیارشان قرارمی گیرید استفاده می کنند و نقاشی خط خطی کودکان از این زمان نمایان می شود.
اغلب کودکان ابتدا روی کاغذ ضربه زده و گاهی آنقدر از این کار به هیجان می آیندکه کاغذ زیر دستشان از ضربات مداد سوراخ یا پاره می شود.
در روند رشد نقاشی کودکان تا دوسالگی، این ضربات تبدیل به خطوط محکم عمودی و افقی و گاها خطوط در هم و مارپیچی می شود که آغاز گر کشیدن خطوط منحنی و دایره است که در مرحله ی بعدی رشد هنری اشان ، از آن برای ترسیم مهترین نقاشی خود یعنی آدمک، استفاده می کنند.
این خطوط در هم و بی هدف که والدین آن را خط خطی و کارشناسان هنر کودک، آن را خط نگاری نام گذاری کرده اند؛ یکی از راه های پی بردن به روحیه ی کودکان است.
کارشناسان و روانکاوان کودک ، با بررسی همین بازی کودکانه، پی به شخصیت و روحیه ی کودک برده و والدین آگاه با توجه به روحیات کودک خود، که آیا پر انرژی و برون گرا و یا آرام و درونگرا ست؟
چگونگی تربیت و هدایت فرزندشان را برنامه ریزی می کنند.
طی تحقیقات صورت گرفته توسط کارشناسان، ثابت گردیده است اغلب کودکان در یک سالگی خط هاي افقي را ترسیم می کنند و در 2 سالگي زمانی که کودک شروع به شناخت خود و ابراز وجود می کند، پس از قوی تر شدن ماهیچه های دستش به سراغ ترسیم خطوط عمودی می رود.
والدین در این مرحله می توانند از روی قوت و ضعف خط های کودکشان به چگونگی احساس او پی ببرند.
خطوط با توجه به پر رنگ یا کم رنگ بودنشان و میزان فشاری که کودک هنگام ترسیم به کاغذ وارد می کند میزان هیجانات و احساسات درونی او را تفسیر می کند .
نباید عجولانه و صرفا با یکبار دیدن نقاشی کودک، آن را تفسیر کنیم.
چه زمان مي توان خطوط كودك را تفسير كرد؟
اگر نقاشی کودک با ابزار یکسان مثلا مداد رنگی و در شرایط محیطی یکسان، مثلا در اتاق خودش ،کاملا آزاد و رها بدون حضور مستقیم والدین و در مدت زمان بین 3 تا 5 روز به یک شکل ترسیم شده باشد این مفاهیم را می توان از آن برداشت کرد:
خطوط نازک و یک شکل در نقاشی كودك نشان دهنده ی سازگاری و خطوط کوچک و به هم فشرده، نشانگر ناراحتی درونی اوست.
زمانی که کودک خطوط نازک وملایم ترسیم می کند احساسات عاطفی اش را به تصویر می کشد و خطوط کوتاه به تعبیر محققان، نشانگر خجالتی بودن و خطوط کمرنگ نشانگر کمبود جوش وخروش در کودک را می رساند.
خطوط مارپیچ که پس از خطوط افقی و عمودی ظاهر می شود وآغازگر دوره ی جدید و مهم نقاشی کودک است در صورت پیچیده و در هم بودن، نشانه ی پرخاشگری در کودک است.
در صورت مشاهده ی برخی علایم هشدار دهنده در نقاشی کودکتان، لطفا، حتماً، قبل از هر گونه اقدام و تصمیم گیری با مشاور و یا روانکاو کودک، مشورت نماييد.
شناخت مراحل رشد نقاشی کودک به ما این امکان را می دهد که نه تنها از کودکانمان انتظاری بیش از سن و توانشان نداشته باشیم بلکه آن ها را با فراهم آوردن محیط و شرایطی مساعد در گذر از هر یک از این مراحل به درستی یاری دهیم.
من در این مقاله سعی داشتم تا توجه شما را به اهمیت رها و آزاد گذاشتن کودکان برای کسب تجربه ی شخصی از طریق لمس و استفاده از ابزار مناسب پیرامون کودک و تاثیر این همراهی در رشد جسمی ، فکری و هنری آنها، معطوف کنم .
در صورت تمايل مي توانيد نقاشي كودكتان را براي ما ارسال كنيد تا شما را با اين موجود نازنين و پيچيده، بيشتر آشنا كنيم.
ايميل: abazarifariba@gmail.com
برای درک بهتر کودک خود حتماً این مقاله را بخوانید
کودک و ادراک والدین
#مراقب كودكي كودكمان، باشيم.
