تنبیه کودک آری یا نه؟ را در مقاله ی اول و مقاله دوم با بررسی مفهوم تنبیه و لزوم آن برای تربیت کودک مورد بررسی قرار دادیم. در مقاله ی دوم روش های غیر مستقیم تنبیه که آنرا پیامد نامیدیم به مفصل توضیح داده شد.
در این مقاله به روش های مستقیم و تاثیرات آن بر رفتار و تربیت کودک خواهیم پرداخت.
وقتی به این تصویر نگاه می کنید چه احساسی در شما شکل می گیرد؟
قطعاً هر انسانی با دیدن این صحنه دلش به رحم آمده و می خواهد کودک را از دست آن شخص ظالم و سنگ دل نجات دهد.
اگر قبل از دیدن عکس بالا عکس زیر را به شما نشان می دادیم
چه احساسی نسبت به کودک و آن پدر داشتید؟
می بینید با دیدن یک عمل، نتیجه گیری و عکس العمل ها کاملاً متفاوت می شود.
در بسیاری از مواقع والدین حق دارند عصبانی شوند. اما اینکه این عصبانیت و خشم خود را چگونه به یک ابزار درست برای تربیت کودک مبدل کنند، محل بحث است.
متاسفانه برخی از والدین به دلیل نداشت شناخت کافی از روش های موثر تنبیه کودک، اولین و ساده ترین روش را انتخاب می کنند.
برخی با شدت عمل وارد شده و کودک را تنبیه بدنی می کنند وبرخی مانند فردی عاجز گوشه ای نشسته و خرابکاری کودک را تماشا کرده و با گریه و خود زنی خودشان را تنبیه می کنند.
چه باید کرد؟
در مقاله ی دوم با روش های غیر مستقیم پیامد های کار کودک آشنا شدیم و البته این روش ها اغلب برای خطاهایی با شدت کمتر قابل اجرا می باشد. اما در موارد شدیدتر کارشناسان توصیه می کنند بهتر است از روش های مستقیم تنبیه کودک، اما بدون خشونت استفاده شود که به نمونه هایی از آن خواهیم پرداخت .
1- محروم کردن او از علاقه مندی هایش
برای مثال، کودکی همسالان خودش را هنگام بازی در پارک می زند و می خواهد همه ی وسایل پارک برای او باشد. مادر با دیدن این صحنه باید مداخله کرده و ابتدا به او بگوید :
« پارک برای همه ی بچه هاس و تو نباید دوستات رو بزنی. اگه دوباره این کار رو بکنی مجبور می شیم بریم خونه»
اگر کودک رفتارش را تکرار کرد مادر با قاطعیت تمام دست او را گرفته و با کلام محبت آمیز در میان گریه های او بگوید:
« می دونم دوست داری توی پارک بازی کنی ولی چون دوستت رو زدی امروز می ریم خونه و دوباره فردا می یام پارک»
کودک قطعاً بدون وقفه گریه کرده و خودش را به زمین می اندازد. باید مادر با مهربانی بگوید:
« چون خیلی دوستت دارم نمی تونم بزارم امروز بازی کنی …»
اگر چنین اتفاقی افتاد، به هر زحمتی شده کودک را بغل کرده و به خانه ببرید. یادتان باشد وقتی به خانه رسیدید همه چیز تمام شده و نباید هیچ کلامی درباره ی اتفاق پیش آمده در پارک گفته شود
فردا دوباره به پارک بروید. و تا زمانی که کودک شما به نتیجه ی کارهایش پی نبرده این رفتار را تکرار کنید. کودک در این شرایط می آموزد هر رفتار بدی پیامد های خودش را دارد.
در مثالی دیگر، اگر موقع غذا خوردن بازی کند و در زمان معین شده غذایش را نخورد، بهتر است آن غذا را برداشته و در ساعتی دیگر به او بدهید. نترسید از گرسنگی نمی میرد اما یاد می گیرد طبق قوانین خانه غذایش را همان وقت سر میز یا سفره بخورد.
2- محرومیت موقت از بودن در جمع
برخی از کودکان در مهمانی یا محیط های عمومی رفتار های عجیبی انجام می دهند. گاهی با پرت کردن اشیاء یا اجسام باعث ایجاد خطر برای خود و اطرافیان شده و همه را کلافه می کنند.
در چنین شرایطی بهتر است ابتدا او را روی پاهایتان نشانده و با مهربانی اما بسیار جدی در چشم هایش نگاه کنیدو بگویید:
« می دونم خونه ی مثلاً عمه رو دوست داری و می خوایی بازی کنی اما اگه این کار خطر ناک رو ادامه بدی ( به کاری که انجام داده به طور مشخص اشاره کنید) مجبوری بری توی اتاق و تنها باشی »
البته یادتان باشد هرگز در اتاق را نبندید و به طوری که او را ببینید نزدیکش باشید. حتماً پس از اتمام زمان تنبیه در نظر گرفته شده، به او اجازه دهید که به جمع برگردد.
اگر نا فرمانی کرده و یا با گریه اش کلافه اتان کرد از همه عذر خواهی کرده و به خاطر تربیت کودکتان هم که شده برای ساعتی آنجا را ترک کنید.
البته به او بگویید که به خاطر رفتار او ست که از آنجا می روید و اگر قول بدهد که دیگر آن کار را انجام ندهد دوباره بر می گردید. اگر قول داد و شما برگشتید در صورت تکرار آن رفتار، شما هم پیامد را تکرار کنید.
او حالا می فهمد تا رفتار درست انجام ندهد نمی تواند در جمع باشد. مطمئن باشید وقتی کودک قاطعیت مهربانانه ی شما را ببیند رفتار ش به تدریج تغییر خواهد کرد.
زمان محرومیت موقت چقدر باشد؟
کارشناسان زمان محرومیت کودک را بر اساس سنش تعریف کرده اند. آنها معتقد هستند به ازای هر سال یک دقیقه باید کودک را محروم کرد. یعنی کودک سه ساله 3 دقیقه و کودک 5 ساله 5 دقیقه.
البته سن اجرای این پیامد بعد از سه سالگی است که کودک مفهوم ساکت بودن و انتظار را می فهمد. زمان محرومیت هم درست بعد از ساکت شدن محاسبه می شود.
اگر کودک در زمان شروع پیامد مثلاً نشستن در اتاق یا رو ی صندلی گریه کرده و شلوغ بازی در بیاورد با مهربانی به او بگوییدتا ساکت نشود مجبور است در همان وضعیت بماند.
اما به محض ساکت شدن و قبول پیامد کارش، راس زمان مقرر او را از اتاق بیرون بیاورید.
یادتان باشد اگر او به واسطه ی شلوغ کاری یا شکستن چیزی یا یک خرابکاری، پیامد کارش را می بیند بعد از خروج از اتاق با کمک شما ابتدا باید اثرات آن خرابکاری را مرتفع کرده و سپس به دنبال بازی اش برود.
در مورد کودکان 2 تا 4 سال که حرف شنوی شان کمتر است، می توانید آنها را روی صندلی نشانده و خودتان پشت به پشت او بنشید تا زمان پیامدش تمام شود.
3- دیدن پیامد کارش به طور طبیعی
اغلب کودکان در سنین زیر 4 سال، متوجه خطر و رفتار های خطر آفرین نمی شوند. والدین هم درست در همین زمان ها در دام تربیتی افتاده و مجبور می شوند برا ی حفظ سلامتی کودکشان هم شده به او امر و نهی کنند.
این امر و نهی ها بهانه ای به دست کودک می دهد تا در زمان های خاص برای گرفتن باج از والدین، از آن استفاده کند. در مورد مواردی که خطر آفرین نیست گاهی لازم است به جای نشان دادن واکنش اجازه دهیم خودش پیامد کار را تجربه کند.
تولد دوسالگی پسرم بود. او مانند همه ی دوساله ها به شدت شیطنت و نا فرمانی می کرد.
وقتی شمع کیک تولدش را روشن کردیم او به شدت توجهش جلب شد و دستش را برای گرفتن شعله به طرف شمع برد. مادرم از ترس سوختن دستش، فریادی کشیدند و او دستش را عقب کشید.
اما تا احساس می کرد اطرافیان حواسشان نیست دستش را به آرامی برای گرفتن شعله ی شمع جلو می برد.
من در آن لحظه به خطر شمع فکر نکردم. نگرانی من از وسوسه شدن او برای بازی با آتش بود که اگرآن لحظه در حضور خودم آنرا تجربه نمی کرد شاید منجر به عواقب جبران ناپذیری می شد. از دیگران خواستم دخالت نکرده و اجازه دهند او کنجکاویش را ارضاء کند.
پسرم با شیطنتی که در چشمانش برق می زند و با این خیال که ما متوجه او نیستم به آرامی دستش را جلو برد تا شعله ی شمع را بگیرد. به محض تماس انگشتش با شمع و احساس سوزش، ابتدا کمی مکث و سپس شروع به گریه کرد.
گریه ی او به سرعت ساکت شد و دستش آسیب خاصی ندید. اما این تجربه ارزشمند در سال های بعد و خصوصاً چهار شنبه سوری ها، همیشه محافظ او بود.
امیدواریم مقالات «تنبیه کودک آری یا نه؟» شما را با شناخت روش های صحیح تربیت از طریق اجرای پیامد کارهای کودک، آشنا کرده و برای شما مفید بوده باشد.
برای تکمیل اطلاعات خود این مقالات را مطالعه کنید:
خود انگاره کودک
تربیت صحیح و نقش آن در خود انگاره کودک
لطفاً تجربیات خود را در استفاده از روش های گفته شده با ما و مخاطبان سایت به اشتراک بگذارید.در این باره بیشتر بدانید
#مراقب_کودکی_کودکمان_باشیم
کانال فرزند فردا را دنبال کنید
