تربیت کودک و خود انگاره صحیح

تربیت کودک، نقش مهمی در خود انگاره او دارد.
برخی از والدین با روش های نادرست، لطمه  بزرگی به شخصیت و باور فرزندشان نسبت به خود و ارزش هایش می زنند.

شاید اگر می دانستیم کلماتی که در  زمان خشم و از روی نا آگاهی به کودک خود می گوییم چه تاثیری بر شخصیت او در کودکی و بزرگسالی می گذارد، حتما بیشتر مراقب رفتار و گفتارمان می بودیم.

در مقاله کودک و خود انگاره  به طور مفصل درباره ی اهمیت توجه به تربیت کودک صحبت کردیم.
در این مقاله قصد داریم در باره  روش های غلط تربیتی برخی از والدین صحبت کرده و ببینیم چه کارهایی را در تربیت کودک نباید انجام دهیم.

1- نباید کودک را تحقیر کنیم

تربیت کودک، زمانی که اشتباه کرده و یا نا فرمانی می کند وارد بخش حساس خود می شود.
کلمات ناشایستی از قبیل :« چقدر نفهمی » ، « دست و پا چلفتی » ، « به هیچ دردی نمی خوری» .
« عرضه ی انجام هیچ کاری رو نداری».
و جملاتی از این دست را می شنود به خود انگاره اش لطمه وارد شده و دست به کارهای عجیب می زند.

سال ها پیش یکی از دوستانم حکایتی را برایم تعریف کرد که بسیار به این بخش مرتبط است.
او به نقل از مادری تعریف می کرد :
ابتدای سال تحصیلی فرزندش پاک کن نو و نسبتاً گران قیمتش را گم می کند.
وقتی مادر متوجه می شود به شدت کودک را دعوا کرده و به او می گوید:
« چقدر بی عرضه ای یک پاک نمی تونی نگه داری ؟ »
کودک که خیلی از این موضوع ناراحت می شود، برای اثبات عرضه و حفظ شخصیتش اقدام می گند.
فردای آنروز پاک کن همه بچه های کلاس را برمی دارد و با خودش به خانه می آورد.
وقتی مادر آنهمه پاک کن را می بیند و از او علت را جویا می شود او می گوید :
« من اگه بخوام عرضه دارم این همه پاک کن داشته باشم دیگه به من نگو بی عرضه».

این مادر نا خواسته به شخصیت و خود انگاره ی کودکش چنان لطمه ای می زند که تا سال ها قابل جبران نیست.

در تربیت کودک، مراقب کلام خود باشیم.

2- نباید کودک را تهدید کنیم 

تهدید قالباً برای آینده می باشد و کودک در زمان حال زندگی می کند.
وقتی ما کودک را تهدید می کنیم، فقط باعث می شویم تا احساس گناه کرده و از ما ترسیده و متنفر شود.
والدینی که مدام به کودک می گویند: « اگه دوباره این کار و بکنی حسابتو می رسم» و یا «صبر کن بابات بیاد حسابتو می زاره کف دستت!» نه تنها تاثیری در اصلاح رفتار کودک خود ایجاد نمی کنند بلکه با ایجاد خود انگاره ی منفی، کودک را بیشتر به انجام کار اشتباهش تشویق می کنند.

بهترین کار این است که محدودیت ها و  رفتار ممنوعه را به او بگوییم. باید قبل از بروز رفتار نادرست عواقب آن کار را به او گوشزد کنیم. اگر کودک آن اشتباه یا کار نادرست را انجام داد بعد از دو بار تذکر و یاد آوری قول و قراری که داشتیم، بدون خشونت آن محرومیت را اعمال کنیم. در همان لحظه و همان زمان وقوع یا بروز آن رفتار. کودک اینگونه می آموزد که هر رفتار اشتباهی پیامد خود را دارد.

3- هیچ گاه به کودک خود باج ندهیم 

والدینی که کودک خود را برای انجام وظایف اولیه اش با شرط خرید جایزه و دادن امکانات ویژه به یک فرد باجگیر تبدیل می کنند.
شاید نمی دانند انسانی را تربیت می کنند که در آینده تا از کسی رشوه نگیرد وظایف اصلی اش را نیز به درستی انجام نمی دهد.

4- از کودک قول نگیریم 

قول همانند تهدید مربوط به آینده می باشد.
کودکان اغلب برای فرار از سخنرانی های مادر و یا پدر درباره کار زشتی که انجام داده اند به درخواست آنها قول می دهند که دیگر آن کار را انجام ندهند.
اما از آنجا که کودک در حال زندگی می کند، به سرعت قول خود را فراموش کرده و مجدداً اشتباهش را تکرار می کند.

وقتی والدین قولش را به او یاد آور می شوند، خودانگاره کودک نسبت به خودش آسیب می بیند.
در این حالت یا کودک به شدت احساس گناه می کند که به خود انگاره اش لطمه می زند .
و یا نسبت به آن بی تفاوت شده و به جای تغییر رفتارش مدام از خود دفاع می کند.

5- از کودک بیش از حد حمایت نکنیم 

یادمان باشد هیچگاه کاری را کودک می تواند انجام دهد برایش انجام ندهیم.
شاید پدر یا مادری با تصور مهر زیاد، همه کارهای کودکشان را انجام دهند.
آنها با این کار به طور غیر مستقیم به او می گویند که توان انجام کاری را ندارد.
کودکی که زیاد حمایت می شود اعتماد به نفسش را از دست می دهد.
او نه تنها در کودکی بلکه در بزرگسالی نیز به تنهایی قادر به انجام کاری نخواهد بود.

 ۶- زیاد سخن نگوییم

سخنرانی‌های طولانی، برای يک كودک به معنی زير است:
«تو نمی‌فهمی بهتره گوش كنی ببينی من چی می‌گم.»
عكس‌العمل زير به خوبی نشان می‌دهد كه كودكان در مقابل بزرگ‌ترهايی كه زيادی صحبت می‌كنند چه برداشتی دارند.
روزی يک كودک پنج ساله از پدرش پرسيد:
«بابا، چرا هر وقت من يک سوال كوچولو می‌كنم تو يه جواب اونقدر طولانی می‌دی؟»

 ۷- هيچگاه از کودک با لحن دستوری و فوری چیزی نخواهیم

فرض كنيم كه یکی از همسران به دیگری بگويد:
«عزيزم، كاری كه داری می‌كنی رو ول كن و فوری برام یه چايی بيار!».
من که در چنین شرایطی ترجیح می دهم لیوان چای را روی سرش بریزم تا محترمانه جلویش بگذارم. شما چطور؟
صادق باشید. هیچکس از دستور گرفتن خوشش نمی آید آنهم که فوری و فوتی باشد.

فرزندتان نيز وقتی به او بگوييد كه فوری از كاری كه به آن مشغول است دست بردارد و كاری را كه شما می‌گوييد انجام دهد، همين احساس را  نسبت به شما دارد.
به فرزندانمان حداقل فرصت دهيم عكس‌العمل نشان دهند.
مثلاً می‌توانيد بگوييد: « تا ده دقيقه ديگه غذا می‌خوريم. » حتی اجازه دهيم كه قبل از اطاعت كردن از ما كمی غر بزنند: «يعنی بايد همین الان بیام؟».
اگر قصد داريم افرادی آزاد و قادر به اداره خود تربيت كنيم بايد اطاعت فوری را از دستورالعمل تعليم و تربيت مان حذف کنیم.

۸- همه خواسته های کودک را قبول نکنیم

در تربیت کودک، قبول تمام خواسته‌های كودک همان چيزی است كه اكثر والدين «لوس كردن» می‌نامند.
در واقع زمانی كه پدر و مادری خيلی زود در مقابل خواسته‌های فرزندشان تسليم می‌شوند، مثل اين است كه از نه گفتن به فرزندشان ترس دارند و نمی‌توانند آن محدوديت‌هايی را كه برای او تعيين كرده‌اند رعايت كنند.
چنين رفتاری به کودک این گونه القا می‌­کند كه تمام قوانين قابل‌انعطاف هستند و با كمی پافشاری می‌توان آن‌ها را زير پا گذاشت.

این تفکر ممكن است در خانواده برای کودک مشکل زیادی ایجاد نکند، اما زمانی که کودک وارد اجتماع می شود، از نه شنیدن بسیار ضربه می خورد. قبول كردن زياده از حد خواسته‌های كودک معادل از بين بردن شانس او برای تبديل شدن به انسان مستقل است كه قادر به اداره خود می باشد.

۹- اگر قانونی می گذاریم در هر شرایطی اجرا کنیم 

برخی از والدین رفتارشان هنگام  خوشحالی با زمان  عصبانیت بسیار متفاوت است.
این گروه از والدین یک روز که حالشان بد است کاری را منع می کنند و روز بعد به کودک اجازه می دهند تا همان کار را انجام دهد.
کودک برا ی داشتن خودانگاره ی مثبت نیاز به تربیت یک دست و قانونمند دارد.

۱۰- بر اساس سن کودک برایش قانون وضع کنیم

اگر از كودكی دو ساله انتظار داشته باشيد كه مانند طفلی پنج ساله از شما اطاعت كند،
تنها نتيجه‌اش ناراحت كردن او و برانگيختن نفرتش عليه شما خواهد بود.
اين انتظار شما به معنی خواستن انجام كاری است كه او هنوز پختگی لازم برای انجامش را ندارد و اثری بسيار بدی بر رشد خودانگاره او خواهد داشت.

با کمی دقت در رفتار خودمان و والدین دیگر می توانیم موارد زیادی از تربیت های غلط را کشف کنیم و با انجام ندادن آنها کودکی با خود انگاره مثبت تربیت کنیم.

مقالات بیشتر را در سایت دنبال کنید.

#مراقب_کودکی_کودکمان_باشیم